Để chuẩn bị mâm cỗ ngày giỗ cho gia đình là một nhiệm vụ không hề đơn giản, đặc biệt là với những người mới vào đời. Bạn phải biết cách lựa chọn những món ăn phù hợp với phong tục tập quán của dân tộc. Nhahangbensong xin chia sẻ với bạn một số gợi ý về Thực Đơn Đám Giỗ Miền Nam để bạn có thể tham khảo.
Truyền thống “đám giỗ” ở Việt Nam
Đám giỗ là một nét văn hóa đặc trưng của người Việt, thể hiện sự tôn kính và tri ân đối với ông bà, tổ tiên và người thân đã qua đời. Đám giỗ có thể được tổ chức vào các dịp quan trọng như giỗ tổ Vua Hùng, giỗ tổ nghề hoặc giỗ người thân trong gia đình. Đây cũng là dịp để gia đình sum họp, gắn kết và chia sẻ những kỷ niệm về người đã khuất.
Không rõ đám giỗ bắt đầu từ khi nào, nhưng nó đã trở thành một phần không thể thiếu trong cuộc sống tâm linh của người Việt. Mỗi đám giỗ sẽ có những cách chuẩn bị và cúng dường khác nhau, tùy thuộc vào truyền thống và khả năng của mỗi gia đình. Có nhà làm lớn, linh đình với những mâm cao cỗ đầy, rất nhiều những món ăn khác nhau. Có nhà tổ chức đơn giản hơn, đủ thủ tục và tươm tất mâm cúng là được.
Tuy nhiên, điều quan trọng nhất không phải là sự hoành tráng hay khiêm tốn của đám giỗ, mà là sự thành tâm và tấm lòng của chúng ta hướng đến ông bà, tổ tiên và người đã khuất có đủ lòng thành và sự tôn trọng hay không.
Những mốc thời gian đám giỗ quan trọng nhất
Đối với người Việt, đám giỗ là một nghi lễ quan trọng để tưởng nhớ và tri ân người thân đã khuất. Dù cuộc sống hiện đại có nhiều thay đổi, nhưng phong tục này vẫn được duy trì và tôn trọng. Trong đám giỗ, có những mốc thời gian đặc biệt cần chú ý, chúng ta có thể phân ra làm 3 phần sau:
- Đám giỗ đầu:
Đây là lần giỗ đầu tiên sau khi người thân qua đời, còn gọi là Tiểu Tường. Vì còn gần với ngày mất, nên không khí trong đám giỗ sẽ rất buồn bã và tang thương. Người con trong gia đình vẫn phải mang khăn tang để thể hiện sự tiếc thương. Đây cũng là lần giỗ quan trọng nhất, nên phải chuẩn bị kỹ lưỡng và trang nghiêm.
- Đám giỗ hết:
Đây là lần giỗ thứ hai, còn gọi là Đại Tường. Đây là lần giỗ cuối cùng có khăn tang, vì theo quan niệm dân gian, sau 2 năm người chết sẽ hết tang. Vì vậy, trong ngày này, người con sẽ kết khăn tang để biểu thị sự chia ly với người đã mất.
- Đám giỗ thường:
Đây là những lần giỗ sau khi giỗ hết, diễn ra hàng năm vào ngày mùng một hoặc rằm. Đây là dịp để gia đình sum họp và tưởng nhớ người đã khuất. Không khí trong đám giỗ sẽ không còn buồn bã mà thay vào đó là sự tôn kính và vui vẻ. Mỗi gia đình có cách tổ chức khác nhau, có thể làm lớn hoặc nhỏ tùy theo điều kiện và mong muốn. Tuy nhiên, điều quan trọng là phải có sự tươm tất và chỉnh chu trong ngày giỗ.
Sự khác nhau trong thực đơn đám giỗ của từng miền
Đám giỗ là một nét văn hóa truyền thống của người Việt, thể hiện sự tôn kính và tri ân đối với ông bà, tổ tiên và người thân đã qua đời. Mỗi miền đất lại có những cách chuẩn bị mâm cỗ cúng giỗ khác nhau, phản ánh đặc trưng ẩm thực và phong tục của nơi đó.
- Miền Nam:
Mâm cỗ cúng giỗ ở miền Nam không quá cầu kỳ, chỉ cần đủ bốn món gồm: món hầm, thịt luộc, món xào và món kho. Thường sẽ có các món kho với nước dừa như thịt heo, cá lóc để gợi lên hương vị Nam Bộ. Món thịt luộc là thịt ba rọi xắt mỏng. Món hầm là thịt heo hầm măng tre. Món xào có thể là rau cải, đồ lòng, tôm xào chua, ngọt hoặc mặn. Không dùng thịt rừng trong mâm cỗ.
- Miền Trung:
Mâm cỗ cúng giỗ ở miền Trung có phần cầu kỳ hơn, do ảnh hưởng của phong tục cung đình. Các món cúng được thiết kế theo 4 nhóm canh, xào, món luộc và món chiên, nướng. Có thể kể đến những món như: canh khổ qua nhồi thịt, canh củ hầm thịt bò, canh bún giò hay lòng gà; thịt heo luộc, thịt gà luộc, thịt vịt luộc, thịt dê luộc; đậu cove xào, su su xào; tôm hoặc cá chiên, thịt heo chiên, chả giò chiên…
- Miền Bắc:
Mâm cỗ cúng giỗ ở miền Bắc được người dân thực hiện khá đơn giản và tiết kiệm. Nhưng sự đơn giản này vẫn luôn đảm bảo sự thành tâm của con cháu dâng lên người đã khuất.
Theo đó, mâm cơm cúng giỗ của người miền Bắc đầy đủ sẽ bao gồm những món sau đây: cơm trắng và trứng gà luộc là bắt buộc; gà luộc hoặc thịt lợn luộc; xôi gấc hoặc xôi đỗ đậu phộng, đỗ xanh; giá đỗ xào, miến xào lòng gà; chả giò rán, nem rán, tôm tẩm bột rán giòn; chân giò hầm với măng khô, mộc nhĩ.
Tuy nhiên, tùy thuộc vào điều kiện kinh tế và truyền thống của từng gia đình mà có thể chế biến thêm hoặc giảm bớt một số món ăn sao cho phù hợp. Dù vậy, vẫn luôn cần phải đảm bảo yếu tố chỉnh chu, tươm tất cho mâm cơm cúng để thể hiện lòng biết ơn và sự thành kính dành cho người đã khuất.
Menu thực đơn Đám Giỗ Miền Nam
Thực đơn 1:
- Bánh tét – món bánh truyền thống không thể thiếu trong mâm cỗ.
- Canh mướp đắng nhồi thịt – món canh thanh mát, giải nhiệt, có ý nghĩa thanh tịnh.
- Củ kiệu muối – món ăn chua giòn, kích thích vị giác.
- Nộm giá với cà rốt – món nộm ngọt thanh, tăng cường vitamin.
- Thịt ba chỉ kho tàu – món thịt ngon, béo ngậy, hòa quyện với nước sốt đậm đà.
Thực đơn 2
- Canh nấm thập cẩm – món canh bổ dưỡng, giàu dinh dưỡng, hương vị thơm ngon.
- Mướp đắng nhồi thịt – món canh tương tự như thực đơn 1, nhưng có thể thay đổi loại thịt nhồi theo sở thích.
- Thịt xông khói – món thịt hấp dẫn, có mùi khói đặc trưng, dễ ăn.
- Thịt kho tàu với trứng cút – món thịt kho cùng với trứng cút xinh xắn, ngọt ngào, làm cho mâm cỗ thêm phần sinh động.
- Tôm xào đậu hà lan – món tôm tươi ngon, xào cùng với đậu hà lan giòn sần sật, hài hòa về màu sắc và hương vị.
- Gỏi của tai cuốn – món gỏi lạ miệng, kết hợp giữa của tai dai dai và rau sống thanh mát, cuốn lại với bánh tráng giòn tan.
- Chả lụa, giò lụa… – các loại chả, giò làm từ thịt lợn hoặc gà, có hình dạng và kích cỡ khác nhau, làm cho mâm cỗ thêm phong phú và đa dạng.
Thực đơn 3
- Xôi đậu xanh, đậu đỏ, các loại đậu… – các loại xôi làm từ gạo nếp và các loại đậu khác nhau, có màu sắc và hương vị riêng biệt, làm cho mâm cỗ thêm ấm áp và no nê.
- Gà nướng tẩm mật ong – món gà được ướp với mật ong và các gia vị khác, nướng cho da giòn vàng ruộm, thịt ngọt và mềm.
- Mực chuyên hấp gừng, sả – món mực tươi sống được hấp cùng với gừng và sả để tạo ra hương vị thơm nồng và đậm đà.
- Sườn xào chua ngọt – món sườn được xào với nước sốt chua ngọt và các loại rau củ khác nhau, có vị ngon miệng và hấp dẫn.
- Chả nem rán – món chả được làm từ thịt lợn băm nhuyễn và các loại rau củ khác, cuốn lại với bánh tráng và chiên giòn, ăn kèm với nước chấm chua ngọt.
- Thịt ba chỉ chiên – món thịt ba chỉ được chiên giòn vàng, có vị béo ngậy và thơm lừng.
- Nộm hoa chuối – món nộm được làm từ hoa chuối thái mỏng và các loại rau sống khác, nêm với nước mắm, đường, chanh, ớt… để tạo ra vị chua cay mặn ngọt hài hòa.
- Tôm tít rang me – món tôm tít nhỏ xinh được rang với me chua ngọt và các gia vị khác, có vị thú vị và độc đáo.
- Rau cải luộc – món rau cải được luộc chín tới và ăn kèm với mắm tôm hoặc muối tiêu chanh, có vị thanh đạm và giản dị.
- Canh xương hầm – món canh được hầm từ xương heo hoặc bò, có nước dùng trong và ngọt, làm cho mâm cỗ thêm đầy đặn và bổ dưỡng.
Thực đơn 4
- Gỏi bò bóp thấu – món gỏi được làm từ thịt bò tái chanh và các loại rau sống khác, có vị chua ngọt và thanh mát.
- Soup hải sản rau củ – món soup được nấu từ nước dùng hải sản và các loại rau củ khác nhau, có vị ngọt thanh và bổ dưỡng.
- Tôm hấp bia – món tôm được hấp cùng với bia để tạo ra hương vị thơm ngon và đặc biệt.
- Thịt bò tái chanh – món thịt bò được thái mỏng và ướp với nước chanh và các gia vị khác, có vị chua ngọt và dai dai.
- Tré trộn miền Tây – món tré là một loại nem chua được làm từ thịt lợn, da lợn, tai lợn… trộn với các loại gia vị khác, có vị chua cay và thơm lừng.
- Bò kho bánh mì – món bò kho được nấu từ thịt bò và các loại gia vị khác, có nước sốt đậm đà và sánh mịn, ăn kèm với bánh mì giòn tan.
- Lẩu cù lao – món lẩu được nấu từ nước dùng cá linh hoặc cá lóc và các loại rau củ khác nhau, có vị chua ngọt và đậm đà, ăn kèm với bún hoặc cơm.
- Bánh bò thốt nốt – món bánh bò được làm từ gạo nếp và nước thốt nốt (nước cốt dừa), có màu trắng ngà và hương vị ngọt thanh.
Thực đơn 5
- Thịt heo quay bánh bao – món thịt heo quay giòn rụm, ăn kèm với bánh bao mềm xốp và nước chấm chua ngọt.
- Mực nhồi thịt chiên xù – món mực được nhồi thịt lợn vào trong ruột rồi chiên giòn, có vị ngon miệng và lạ miệng.
- Đậu cuve xào lòng gà – món đậu cuve giòn sần sật, xào cùng lòng gà dai dai và các gia vị khác, có hương vị thơm ngon và hấp dẫn.
- Tôm hấp nước dừa – món tôm được hấp trong nước dừa để tạo ra hương
Lưu ý trong mâm cơm cúng giỗ truyền thống
Mỗi gia đình có một thực đơn cúng giỗ riêng, phù hợp với điều kiện và sở thích của người thân đã khuất. Tuy nhiên, để bày trí mâm cúng giỗ sao cho trang nghiêm và tôn kính, bạn cần chú ý đến những điểm sau:
Bàn thờ gia tiên:
- Bát cơm phải để trong mâm cỗ, không để dưới đất.
- Không bày những món sống lên bàn thờ.
- Không nếm thử bất kỳ món nào trước khi cúng lễ.
- Mâm cỗ phải có đủ các loại món như xào, canh, luộc, rán, chiên.
- Mâm cỗ phải có hoa quả và trà.
Bàn thờ người đã mất:
- Mâm cơm cúng giỗ phải để riêng, không dùng chung với người sống.
- Mâm cơm cúng giỗ phải có bát đĩa, đĩa riêng cho người đã mất.
- Nếu có 3 bàn thờ khác nhau, thì mỗi bàn thờ phải có một mâm cúng giỗ giống nhau.
Bằng cách này, bạn sẽ làm được một mâm cúng giỗ truyền thống vừa đẹp vừa ý nghĩa.
Đám giỗ là một nét văn hóa truyền thống của người Việt Nam, thể hiện sự tôn kính và tri ân đối với ông bà, tổ tiên và người thân đã qua đời. Đây cũng là dịp để con cháu sum họp, gắn kết và chia sẻ những kỷ niệm về người đã khuất.
Tuy nhiên, để tổ chức đám giỗ không phải là chuyện dễ dàng. Mọi khâu chuẩn bị cần được thực hiện một cách chỉnh chu và tỉ mỉ. Đặc biệt, khi có sự tham gia của những người lớn trong họ trong gia đình, chúng ta càng phải chú ý hơn.
Bạn đang băn khoăn không biết nên nấu món gì cho đám giỗ? Vậy thì hãy tham khảo các Thực Đơn Đám Giỗ Miền Nam trên của Nhahangbensong để có những gợi ý hay nhé. Giờ thì, hãy bắt tay vào làm ngay nào!
